Bilgi formu adı: İlk kuzulama yaşının yaşam boyu performans üzerindeki etkisi

İhtiyaç / Sorun: 1 yaşında ilk kuzulama için büyüme hedefleri

Giriş:

İrlanda ova koyun çiftliklerinde ortalama damızlık oranı %22’dir. Ulusal olarak, ~19 aylıkken ilk kez çiftleştirilen bir damızlık koyunun üretiminin ortalama maliyeti, yaşam boyu kuzu-karkas üretiminin değerinin yaklaşık %25’ine eşittir. Damızlık koyun politikası, ana kuzu üretiminin verimliliğinin önemli bir belirleyicisidir. Koyun üretimindeki maliyetler kuzulardan ziyade öncelikle koyuna atfedilebildiğinden, kuzu başına üretim maliyetleri koyun yaşamı boyunca üretilen kuzu sayısının artırılmasıyla azaltılabilir. Koyun yaşamı boyunca yetiştirilen kuzu sayısı, koyun verimliliğinden (koyun genotipi) ve üretilen kuzu ürün sayısından (ilk kuzulama yaşı) etkilenir.

Athenry çalışması

İlk kuzulama yaşının (1 veya 2 yaş) koyunların yaşam boyu performansı üzerindeki etkilerini değerlendirmek için bir çalışma tasarlanmıştır. Üç koyun genotipi şu şekilde kullanılmıştır: ≥%75 Suffolk, Belclare×Suffolk, safkan Belclare. Suffolk, ulusal sürünün yarısından fazlası Suffolk tiplerinden oluştuğu için seçilirken, Belclare kanıtlanmış yüksek verimliliği nedeniyle seçilmiştir. Anaç ve terminal ırkın karışmasını önlemek ve kuzularda melez canlılığını en üst düzeye çıkarmak için Charollais boğaları kullanılmıştır.

Her genotipteki tokluların yarısı 1 yaşında ilk yavrularını üretmek üzere koçlarla çiftleştirilirken, geri kalanı 2 yaşında ilk yavrularını yetiştirmek üzere çiftleştirilmiş. Koyunlar Aralık ortasında barındırıldı, kırkıldı ve ot silajı bazlı rasyonlar sunuldu. Gebeliğin son dönemlerinde verilen konsantre yem miktarı, beklenen yavru büyüklüğüne ve ot silajının yem değerine bağlıdır. Koyunlar kuzulama sonrası meraya bırakıldı. Tek veya ikiz doğuran koyunlara ve kuzularına konsantre yem takviyesi yapılmamıştır. Üçüz doğuran koyunlar, kuzulamadan sonraki 5 hafta boyunca günde 0,5 kg konsantre yem almış ve kuzuları sütten kesilene kadar günde 0,3 kg konsantre yeme erişebilmiştir. Bir yaşında toklular ve kuzuları, üçüz doğuran koyunlar için tarif edildiği şekilde yönetilmiştir. Konsantre sütten kesildiğinde çıkarılmıştır.

İlkine kuzulama yaşı

İlk kuzulama yaşının toklularda, 2 koyun kuzusu ve ergin toklu ve kuzu performansı üzerindeki etkisi Tablo 2’de sunulmuştur.

Toklular: Bir yaşında kuzulayan koyunlar, sütten kesildiğinde 30,6 kg ağırlığında olan ve 199 günlük yaşta kesildiğinde 20,5 kg karkas ağırlığına sahip olan koyun başına ortalama 1 kuzu yetiştirmiştir. Bu kuzular sütten kesildikten sonra herhangi bir konsantre yem takviyesi almamıştır.

Çiftleştirme sırasındaki ağırlığın, 1 yaşında kuzulayan bir koyunun en az bir kuzu doğurma olasılığı üzerindeki etkisi, koyun ve kuzu ölümleri, yavru büyüklüğü ve koyunun kısır olmasından kaynaklanan farklılıkları yansıttığı için bir verimlilik endeksi olarak kullanılmıştır. Koyun genotipi ne olursa olsun, çiftleştirme ağırlığı arttıkça en az bir kuzu yetiştirme olasılığı da artmıştır. En az bir kuzu yetiştirme olasılığının 0,9 olması için (%90 şans), Belclare, Belclare×Suffolk ve ≥%75 Suffolk koyun kuzuları için sırasıyla 48,5, 51,2 ve 60,0 kg olması gerekir. Dolayısıyla Belclare, Belclare×Suffolk ve ≥%75 Suffolk koyun kuzularının en az bir kuzu yetiştirme olasılığının %90 olması için 7,5 aylıkken birleştiklerinde ergin vücutlarının %63, %64 ve %72 olması gerekir.

Tablo 2: Koyunların ilk çiftleştirme yaşının kuzu, 2 yaşlı ve ergin koyun performansı üzerindeki etkisi

Kuzulamadaki koyun ağırlığı ile kuzuların doğumdaki ağırlığı ve sütten kesime kadarki performansları arasında da pozitif bir ilişki vardı. Kuzulamada koyun ağırlığındaki her 5 kg’lık artış, doğumdaki kuzu ağırlığını 0,26 kg artırmış, bu da sütten kesime kadar günlük canlı ağırlık artışı ve dolayısıyla sütten kesim ağırlığı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmuştur.

2 yaşında : Damızlık koyunların bir yaşında kuzuya katılmaması için sıklıkla belirtilen ana nedenlerden biri, 2 yaşında kuzuya katıldığında koyun vücut ağırlığı üzerinde olumsuz bir etki algısıdır. Mevcut çalışmada, 1. yılda kuzulayan koyunlar, çiftleştirilmiş olanlardan sadece 2 kg daha hafifti. Vücut ağırlığında önemli bir fark olmaması, muhtemelen 1 yaşında kuzulayan koyunların gebelik ve büyüme gereksinimlerini karşılamak için gebeliğin ortasında ve sonunda konsantre yemle takviye edilmesinden kaynaklanmaktadır. Toklu olarak kuzulamanın, 2 yaşında kuzulayan koyunların performansı veya doğumdan kesime kadar kuzularının performansı üzerinde olumsuz bir etkisi olmamıştır.

Damızlık koyunların ağırlığının 7 aylıkken artırılması, 2 yaşında kuzulama sırasında en az bir kuzu yetiştirme olasılığı üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Damızlık koyunların 7 aylık ağırlığındaki %15’lik bir artış, koyun genotipine bağlı olarak en az bir kuzu yetiştirme olasılığını %5-8 oranında artırmıştır; bu oran 1 yaşında kuzulama yapıldığında elde edilen yanıtın %50’sidir.

Ergin koyunlar: 3 yaş ve üzeri kuzulamalarda, ilk kuzulama yaşı ergin koyunların veya yavrularının performansını etkilememiştir. Ortalama sütten kesim ağırlığı 34,2 kg ve kuzular kesim sırasında 171 günlüktü ve 21,4 kg karkas ağırlığına ulaştılar. Üçüz olarak yetiştirilen kuzular haricinde, kuzular doğumdan kesime kadar herhangi bir konsantre takviyesi almamıştır. Bu kuzuların yüksek büyüme oranı, iyi yönetilen ot tabanlı birinci sınıf kuzu üretim sistemlerinden sürekli olarak elde edilebilecekleri açıkça göstermektedir.

Yaşam süresi performansı: Toklu olarak kuzulama, kuzulama sayısını artırırmaktadır, bu nedenle ilk kuzulama yaşının koyun yaşamı üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur (Şekil 1). Bununla birlikte, toklu olarak kuzulama, yetiştirilen kuzu sayısını 1,3 oranında artırmıştır; bu da 2 yaşında ilk kez kuzulamaya katılan damızlık koyunların yaşam boyu verimliliğinin %25’ine eşdeğerdir.

Şekil 1: İlkine çiftleştirme yaşının sürüden ayrılma yaşına etkisi (itlaf ya da ölüm)

7 aylıkken ağırlık

İlk çiftleştirmede yaşına bakılmaksızın, 7 aylık damızlıkların canlı ağırlığı, koyunların yaşam boyu performansını etkilemektedir. 7. ayda damızlıkların canlı ağırlığında %15’lik (~7,5 kg) bir artış, canlı ağırlığını artırır:

• Genotipe bağlı olarak bir yaşında kuzu yetiştirme olasılığı %10 – 23
• Genotipe bağlı olarak 2 yaşında kuzu yetiştirme olasılığı %5 ila %8
• yaşam süresi içinde yetiştirilen kuzu sayısı 0,4
• sütten kesilen kuzu ağırlığı 18 kg

Sonuçlar

• Damızlık yavruların 1 yaşında kuzulatılmasının
• 2 yaşında koyun performansı
• koyun uzun ömürlülüğü
• 7 aylıkken alınan kilo, ilkine çiftleştirme yaşından bağımsız olarak yaşam boyu performansı etkiler
• Bir yaşında kuzulama, yaşamları boyunca yetiştirilen kuzu sayısını %26 oranında artırmıştır