Τίτλος ενότητας:: Κατανόηση των διατροφικών απαιτήσεων κατά τα πιο σημαντικά
στάδια του κύκλου παραγωγής των προβατίνων

Ανάγκη/Θέμα:: Η καλή διαχείριση της διατροφής είναι απαραίτητη καθ’ όλη τη
διάρκεια του κύκλου παραγωγής των προβατίνων, προκειμένου να επιτευχθούν οι
στόχοι των βασικών παραγωγικών δεικτών. Η γνώση των διατροφικών απαιτήσεων
μας επιτρέπει να εξειδικεύσουμε τη διατροφή στα διάφορα στάδια του κύκλου
παραγωγής των προβατίνων..

Εισαγωγή:

Η σωστή διαχείριση της διατροφής είναι πρωταρχικής σημασίας, τόσο για τη διασφάλιση της υγείας και της παραγωγικότητας των προβατίνων όσο και για την μελλοντική παραγωγή αμνών. Οι απαιτήσεις μπορούν να κατηγοριοποιηθούν, ανάλογα με τα 4 στάδια του παραγωγικού κύκλου των προβατίνων: 

• Από τον Απογαλακτισμό έως τη Σύζευξη
• Από τη Σύζευξη έως τον τρίτο μήνα της κυοφορίας (πρώτοι μήνες κυοφορίας)
• Δύο τελευταίοι μήνες της κυοφορίας
• Από τον τοκετό έως τον απογαλακτισμό (γαλουχία)

Από τον Απογαλακτισμό έως τη Σύζευξη

Η περίοδος αυτή είναι ιδανική για να επαναφέρουμε τις προβατίνες στον επιθυμητό δείκτη θρεπτικής κατάστασης πριν τις συζεύξεις. Ο απογαλακτισμός οφείλει να γίνει εγκαίρως, προκειμένου να δώσει στις προβατίνες την ευκαιρία να αναλάβουν και να αυξήσουν το δείκτη θρεπτικής κατάστασής τους πριν τις συζεύξεις – κατ’ ελάχιστο 10 εβδομάδες πριν τις συζεύξεις. Κατά τον απογαλακτισμό, ο δείκτης θρεπτικής κατάστασης των προβατίνων θα πρέπει να εκτιμάται, έτσι ώστε αυτές να διαχωρίζονται σε ομάδες, στις οποίες το τάισμα θα είναι ελεγχόμενο – αδύνατες, κανονικές, παχιές.

Σημείωση: 1 μονάδα ΔΘΚ = 10% του βάρους της προβατίνας, 1kg Ξ.Ο. χόρτου = 10 MJ ME, οι ανάγκες συντήρησης είναι περίπου το 12% του σωματικού βάρους. *Οι 100 ημέρες δεν είναι αρκετός χρόνος για να αυξήσουν οι προβατίνες το βάρους τους κατά δύο μονάδες του ΔΘΚ, αφού δεν είναι δυνατόν να φάνε την απαιτούμενη ποσότητα Ξ.Ο. ανά ημέρα. Απαιτείται, είτε περισσότερος χρόνος, είτε τάισμα με χονδροειδείς ζωοτροφές υψηλότερης μεταβολιστέας ενέργειας και συμπυκνωμένες ζωτροφές.

Ο ακριβής υπολογισμός των απαιτήσεων είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που το χρησιμοποιούμε παράλληλα με τη διαχείριση των βοσκοτόπων. Για να εξασφαλίσουμε την επίτευξη των παραπάνω στόχων, η βόσκηση και η παράθεση χονδροειδών ζωοτροφών θα πρέπει να καταγράφονται προσεκτικά. Η κυκλική εναλλαγή της βόσκησης είναι μια χρήσιμη τεχνική που επιτρέπει την εύκολη καταγραφή.

Από τη Σύζευξη έως τον τρίτο μήνα της κυοφορίας

Κατά το στάδιο αυτό, οι προβατίνες θα πρέπει να έχουν τον προβλεπόμενο ΔΘΚ και να διατρέφονται στοχευμένα για να τον διατηρήσουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου των 90 ημερών. Έτσι θα εξασφαλιστεί η επιτυχής εμφύτευση και η επιβίωση των γονιμοποιημένων ωαρίων. Σε αυτή την κρίσιμη καμπή του παραγωγικού κύκλου, είναι απαραίτητη η αποφυγή απότομων αλλαγών στη βόσκηση ή το τάισμα, καθώς και οποιουδήποτε περιττού χειρισμού, για τουλάχιστον ένα μήνα από την απομάκρυνση των κριών από το κοπάδι.

Δύο τελευταίοι μήνες της κυοφορίας

Κατά τους τελευταίους μήνες της κυοφορίας πραγματοποιείται το 75% της εμβρυϊκής ανάπτυξης, με αντίστοιχη αύξηςη των απαιτήσεων της προβατίνας σε ενέργεια και πρωτεΐνες. Έτσι σε αυτό το στάδιο απαιτείται τροφή υψηλής ποιότητας. Οι προβατίνες θα πρέπει να χωρίζονται σε ομάδες κατά το τάισμα, ανάλογα με τον αριθμό των αμνών που κυοφορούν και το ΔΘΚ τους. Η εύκολη πρόσβαση στην τροφή για όλα τα μέλη της ομάδας είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση του ανταγωνισμού ανάμεσα στα ζώα. Χονδροειδείς ζωοτροφές καλής ποιότητας θα πρέπει να προσφέρονται για κατά βούληση κατανάλωση.

Οι απαιτήσεις σε ενέργεια και πρωτεΐνες που αφορούν τις προβατίνες που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο κυοφορίας θα πρέπει να θεωρούνται οι ελάχιστες και έχουν καθοριστεί με βάση την πληροφόρηση και τη σύμπραξη μιας ομάδας ειδικών από το Ηνωμένο Βασίλειο (AFRC, 1993). Οι παρακάτω πίνακες που αφορούν τις απαιτήσεις σε μεταβολιστέα ενέργεια και μεταβολιστέα πρωτεΐνη (ΜΕ και MΠ) προέρχονται από το AHDB’s Feeding the ewe, σελίδες 28 και 29.

Πίνακας 8: Απαιτήσεις των έγκυων προβατίνων σε μεταβολιστέα ενέργεια (MJ/ημέρα) [Βασισμένες σε ένα σιτηρέσιο των 11MJ/kg Ξ.Ο. και υποθέτοντας ότι οι προβατίνες δεν έχουν υποστεί απώλεια βάρους (AFRC, 1993)

Σημείωση: Για τις προβατίνες εκτατικών εκτροφών που διαβιούν έξω αυξήστε τη μεταβολιστέα ενέργεια κατά 0,11MJ για κάθε 10kg ΣΒ και 0,24MJ για κάθε 10kg ΣΒ, για τις πεδινές και τις ορεινές φυλές, αντίστοιχα.

Πίνακας 9: Απαιτήσεις σε μεταβολιστέα πρωτεΐνη (g/ημέρα) για τις έγκυες σταβλισμένες προβατίνες (με βάση ένα σιτηρέσιο των 11MJ/kg Ξ.Ο. και υποθέτοντας ότι οι προβατίνες δεν έχουν υποστεί απώλεια βάρους (AFRC, 1993)

Σημείωση: Για τις προβατίνες που βόσκουν 50g ανά ημέρα, προσθέστε 7g μεταβολιστέας πρωτεΐνης

Οι απαιτήσεις καθορίζονται με βάση το βάρος, το ΔΘΚ των προβατίνων και τον αριθμό των αμνών που κυοφορούν, ενώ υπόκεινται σε προσαρμοστικές αλλαγές, ανάλογα με το βάρος των ζώων. Οι περαιτέρω παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κάτα την κατάρτιση του σιτηρεσίου, προκειμένου να διασφαλιστεί η χορήγηση επαρκούς ενέργειας και πρωτεϊνών είναι οι εξής:

• Ηλικία των προβατίνων
• Είδος και ποιότητα χονδροειδών ζωοτροφών – απαιτήται εργαστηριακός έλεγχος
• Διατροφική αξία του συμπληρώματος
• Συχνότητα και ώρα παράθεσης τροφής
• Μορφή της τροφής, π.χ. ολικό σιτηρέσιο (TMR)
• Πρόσβαση και θέσεις ταΐσματος
• Επίδραση του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης και της χειμερινής κουράς

Πριν τον καταρτισμό των μερίδων, οι χονδροειδείς ζωοτροφές θα πρέπει να περάσουν από εργαστηριακή ανάλυση, αφού αυτές θα αποτελέσουν την κύρια συνιστώσα του σιτηρεσίου. Η πρόσληψη θα πρέπει να παρακολουθείται και οι μερίδες να προσαρμόζονται ανάλογα. Η αποκλειστική χρήση καλής ποιότητας χονδροειδών ζωοτροφών διασφαλίζει τη μέγιστη συμβολή των χονδροειδών στο ολικό σιτηρέσιο και ελαχιστοποιεί την ανάγκη για ακριβές συμπληρωματικές ζωοτροφές.

Από τον τοκετό έως τον απογαλακτισμό (γαλουχία)

Η γαλακτοπαραγωγή αυξάνεται ραγδαία μετά τον τοκετό και φτάνει στο μέγιστο στις 3-4 εβδομάδες. Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά πρακτικά διπλασιάζονται μετά τον τοκετό, προκειμένου να καλύψουν τη γαλακτοπαραγωγή. Έτσι, η προβατίνα αποκτά αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, αφού είναι ανίκανη να καλύψει τις ανάγκες της από την πρόσληψη τροφής.

Στο στάδιο αυτό, είναι σημαντική η παρακολούθηση τόσο του ΔΘΚ της προβατίνας όσο και της ανάπτυξης του αμνού/των αμνών. Απαιτείται σχεδιασμός της βόσκησης, ανάλογος με τη γαλακτοπαραγωγή και παρακολούθηση του ύψους του χόρτου και της διαθέσιμης Ξ.Ο. ανά εκτάριο βοσκότοπου, προκειμένου να καθοριστεί αν χρειάζεται η χορήγηση συμπληρώματος.

Πρέπει να καθοριστούν οι ελάχιστες απαιτήσεις του σιτηρεσίου σε μεταβολιστέα ενέργεια και πρωτεΐνη (ΜΕ και ΜΠ) [(AFRC 1993)]. Από τον ίδιο οδηγό μπορεί να υπολογιστεί η προβλεπόμενη γαλακτοπαραγωγή, με βάση τη φυλή, τον αριθμό των αμνών και το μήνα της γαλακτοπαραγωγής. Η προβλεπόμενη γαλακτοπαραγωγή και οι απαιτήσεις σε ΜΕ και ΜΠ παρουσιάζονται στον οδηγό AHDB’s Feeding the ewe (σελίδες 45 και 46).

Πίνακας 29: Απαιτήσεις σε μεταβολιστέα ενέργεια και μεταβολιστέα πρωτεΐνη σταυλισμένων γαλακτοπαραγωγών προβατίνων που τους προσφέρεται σιτηρέσιο των 11,5MJ/kg Ξ.Ο. (AFRC 1993)

Σημείωση: *Για προβατίνες πεδινών περιοχών σε εκτατικό σύστημα εκτροφής προσθέστε 0,3MJ/ημέρα, ενώ για ορεινές περιοχές προσθέστε 1,1MJ/ημέρα. ^Για προβατίνες πεδινών περιοχών σε εκτατικό σύστημα προσθέστε 0,4MJ/ημέρα, ενώ για ορεινές περιοχές προσθέστε 1,5MJ/ημέρα. **Βλέπε Πίνακα 28. Για προβατίνες 70kg χρησιμοποιήστε τις μέσες τιμές, ανάμεσα στα 60 και τα 80kg.

Πίνακας 28: Εκτιμήσεις επιπέδου γαλακτοπαραγωγής (kg/ημέρα) ανάλογα με το μήνα γαλακτοπαραγωγής (AFRC 1993)